1) रामराजा मंदिर, मध्य प्रदेश :
रामराजा मंदिर मध्य प्रदेशातील ओरछा शहरात आहे. हे एक पवित्र हिंदू तीर्थक्षेत्र आहे. या मंदिराला सुमारे दररोज 1,500 ते 3,000 पर्यटक भेट देतात. भारतातील हे एकमेव मंदिर आहे जिथे प्रभू रामाची राजा म्हणून राजवाड्यात पूजा केली जाते. ओरछाच्या या मंदिराबद्दल अनेक कथा प्रचलित आहेत. यातील एक कथा अशी आहे की एकदा भगवान राम ओरछाचा राजा मधुकरशाह याला स्वप्नात दिसले. त्या
नंतर राजा भगवान श्रीराम यांच्या आदेशानुसार त्यांनी अयोध्येतून त्यांची मूर्ती आणली. मंदिरात प्रतिष्ठापना करण्यापूर्वी राजाने मूर्ती एका जागी ठेवली होती आणि अभिषेक प्रसंगी ती मूर्ती तिथून काढून टाकायची होती, तेव्हा तो ते करू शकला नाही, तेव्हा राजाला परमेश्वराची आज्ञा आठवली. मूर्ती त्या जागी ठेवावी. यामुळेच रामलला सरकारी महालात बसले आहेत. देशातील हे एकमेव मंदिर आहे जिथे प्रभू रामाची राजा म्हणून पूजा केली जाते. याशिवाय मध्यप्रदेश पोलिस सकाळी आणि संध्याकाळी येथे बंदुकीची सलामी देतात. त्यामुळेच या मंदिरात दूरदूरवरून भाविक प्रभू रामाच्या दर्शनासाठी येतात.
वाचा श्री राम सोहळा! राम मंदिराशी संबंधित काही खास गोष्टी
2) काळाराम मंदिर, नाशिक, महाराष्ट्र :
नाशिक जिल्ह्यातील हे मंदिर भगवान श्री राम, माता सीता आणि भाऊ लक्ष्मण यांना समर्पित आहे. हे अतिशय प्राचीन मंदिर आहे. असे मानले जाते की 14 वर्षांच्या वनवासात श्रीराम आपली पत्नी सीता आणि भाऊ लक्ष्मण यांच्यासह पंचवटीत राहिले. या ठिकाणाला आधीच खूप ओळख आहे. या मंदिराविषयी असे म्हटले जाते की श्रीराम सरदार रंगारू ओढेकर नावाच्या व्यक्तीला त्याच्या स्वप्नात आले होते. त्यांना स्वप्नात देवाची काळी मूर्ती गोदावरी नदीत तरंगताना दिसली. त्यानंतर तो पहाटे नदीपात्रावर पोहोचला. तेथे त्यांना श्रीरामाची काळी मूर्ती सापडली. मग ती मूर्ती आणून मंदिरात बसवली. हे खूप सुंदर मंदिर आहे. त्याची काळी कला उच्च दर्जाची आहे.
हे मंदिर 1782 मध्ये बांधले गेले. पूर्वी येथे लाकडापासून बनवलेले मंदिर होते. हे मंदिर बांधण्यासाठी 12 वर्षे लागली. रोज 2000 लोक काम करायचे. हे पश्चिम भारताच्या परिसरात स्थित भगवान श्री रामाच्या सर्वात सुंदर मंदिरांपैकी एक आहे. त्याच्या सभोवती 17 फूट उंच भिंती आहेत.संपूर्ण मंदिराचे मैदान 245 बाय 105 फूट आहे. याशिवाय स्वतंत्र असेंब्ली हॉल आहे. त्याचा आकार 75 बाय 31 बाय 12 फूट आहे. हे सभागृह सर्व बाजूंनी खुले आहे. विशेष म्हणजे या मंदिरात श्री राम, सीता आणि लक्ष्मण उभे आहेत. त्यांचे हे पुतळे काळ्या पाषाणाचे आहेत. या मूर्तींची उंची सुमारे दोन फूट आहे. नाशिक जिल्ह्याच्या शासकीय वेबसाईटवर या मंदिराची बरीच माहिती उपलब्ध आहे. त्यानुसार नाशिक शहर परिसरातील पंचवटीत ही स्थिती आहे. मुख्य बसस्थानकापासून त्याचे अंतर तीन किमी आहे. नाशिक मधील कोणत्याही कोपऱ्यातून तुम्ही इथे अगदी सहज पोहोचू शकता. चैत्र महिन्यातील रामनवमी उत्सव येथे मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो.
3) कोदंडराम मंदिर, कर्नाटक :
कोदंडराम स्वामी मंदिर कर्नाटक राज्यातील चिकमंगळूर जिल्ह्याजवळ हिरेमागलूर येथे आहे. कोदंडराम हे या मंदिरात पूजले जाणारे दैवत आहे. भगवान राम आणि लक्ष्मण बाण धरलेले चित्रित आहेत. रामाच्या धनुष्याला कोदंडा म्हणतात म्हणून हे मंदिर कोदंडराम मंदिर म्हणून ओळखले जाते. ते आता राज्य प्रशासनाच्या अखत्यारीत आहे. कोदंडराम मंदिराची यात्रा दरवर्षी सुमारे एक दिवस (फेब्रुवारी-मार्च) भरते.
हे मंदिर अनेक टप्प्यात बांधलेले दिसते. त्याचे गरबागृह आणि सुकणसी संरचना होयसाळ शैलीत बांधल्या गेल्या आहेत आणि बाकीच्या द्रविडीयन शैलीत जोडल्या आहेत. मंदिरातील नवरंग हा १४व्या शतकातील आहे. मुख मंडप 16व्या शतकातील असावा. सहा कॉर्निसेस असलेल्या चौकोनी तळघरात गरबागृहाच्या भिंती आणि प्रवेशद्वार उभ्या आहेत. बाहेरील भिंती नवरंग आणि मुख मंडपाचा एक भाग आहेत ज्या विटांनी बांधलेल्या आहेत. प्रवेश प्रक्षेपण 17 व्या शतकातील आहे.
गर्भगृहाच्या आत हनुमानाच्या पीठावर सीता, कोदंडराम आणि लक्ष्मणाच्या मूर्ती ठेवलेल्या आहेत. सीतेसह कोदंडरामाच्या मूर्ती त्याच्या उजव्या बाजूला आहेत आणि लक्ष्मणा त्याच्या डावीकडे आहेत. भगवान राम, सीता आणि लक्ष्मण यांच्या प्रतिमा या तिघांच्या लोकप्रिय प्रतिपादनापेक्षा वेगळ्या आहेत, जिथे सीता रामाच्या डावीकडे दिसते. भगवान राम आणि त्यांचे भाऊ लक्ष्मण त्यांच्या उजव्या हातात बाण आणि डाव्या हातात धनुष्य धारण करतात. मात्र, या मूर्ती होयसाळ काळातील नसल्याचे दिसून येते.
या मंदिराला एक आख्यायिकाही जोडलेली आहे. स्थानिक आख्यायिकांनुसार अभिमानी पुरुषोत्तम यांना रामाने हिरेमागलूर येथे वश केले. पुरुषोत्तमने भगवान रामाला त्यांच्या लग्नाचे दृश्य दाखवण्याची विनंती केली. विनंतीला प्रत्युत्तर म्हणून प्रभू रामाने सीतेला उजवीकडे आणि लक्ष्मणाला डावीकडे नेले, हिंदू विवाह सोहळ्यातील परंपरेनुसार. हे एकमेव मंदिर आहे जिथे सीता आणि लक्ष्मण अशा प्रकारे स्थित आहेत. म्हणूनच, हिरेमागलूर येथील कोदंडराम स्वामी मंदिर असामान्य आणि वेगळे आहे.पौराणिक कथेनुसार हे ठिकाण सिद्ध पुष्करणी गावातील तलावाजवळ प्रायश्चित्त करणाऱ्या नऊ सिद्धांचे निवासस्थान होते. येथे परशुरामाचे वास्तव्य असल्याने याला भार्गवपुरी असेही म्हणतात.
