प्रवासात तुम्ही हायवेवर रस्त्याच्या कडेला लावलेले रिफ्लेक्टर पाहिले असतील. या रिफ्लेक्टर्समुळे रात्रीच्या वेळी वाहनचालकांना रस्त्यावरून वाहने चालवणे सोपे जाते. रस्त्याची दृश्यमानता पाहता या दिव्यांमुळे रस्ते अपघाताची शक्यता कमी होते. पण तुम्हाला माहित आहे का या रिफ्लेक्टर्समध्ये काय समाविष्ट आहे ज्यामुळे त्यांचा प्रकाश खूप दूरवरूनही दिसतो? आज आम्ही तुम्हाला सांगणार आहोत की रिफ्लेक्टर का चमकतो.
रिफ्लेक्टर लाइट का असते? :
रात्रीच्या वेळी रस्त्यावर अंधार असतो. त्यामुळे वाहनचालकांना रस्त्याच्या कडेला आणि पुढे असलेली तीव्र वळणे दिसत नाहीत. अशा स्थितीत रस्त्यावर लावलेल्या रिफ्लेक्टर दिव्यांमुळे वाहनचालकांना रस्त्याची कल्पना येते. हे दिवे दिवसा बंद राहतात आणि रात्री येतात. आता प्रश्न असा आहे की या रिफ्लेक्टर्समध्ये असे काय आहे जे त्यांना रात्री चमकवतात.
रिफ्लेक्टरचे प्रकार किती आहेत? :
आम्ही तुम्हाला सांगतो की, रिफ्लेक्टर दोन प्रकारचे असतात. पहिला सक्रिय परावर्तक आहे आणि दुसरा निष्क्रिय परावर्तक आहे. अंधारात वाहनांचे दिवे त्यावर पडल्यावर जे परावर्तक चमकतात त्यांना निष्क्रिय परावर्तक म्हणतात. निष्क्रिय परावर्तकाच्या दोन्ही बाजूंना रेडियम पट्टी असते. अंधारात, वाहनाचा लख्ख प्रकाश त्यावर पडला की ते चमकू लागते. त्यामुळे चालकाला हलके वाटू लागते. तर निष्क्रिय रिफ्लेक्टरमध्ये कोणत्याही प्रकारची वीज नसते. जेव्हा त्यांच्यावर प्रकाश पडतो तेव्हाच ते चमकतात, कारण त्यांना रेडियमची पट्टी जोडलेली असते. रेडियम पट्टीवर प्रकाश पडला की तो चमकतो.
एक्टिव रिफ्लेक्टर काय आहे? :
याशिवाय दुसऱ्या रिफ्लेक्टरला सक्रिय रिफ्लेक्टर म्हणतात. सक्रिय रिफ्लेक्टर विजेवर चालतो. वीज मिळाली नाही तर चमकणार नाही. आज महामार्गांवर हे रिफ्लेक्टर बसवले आहेत. या रिफ्लेक्टरमध्ये सोलर पॅनल आणि बॅटरी बसवण्यात आली आहे. दिवसा, जेव्हा सूर्यप्रकाश त्यावर पडतो, तेव्हा सौर पॅनेल वीज निर्माण करते आणि बॅटरी चार्ज करते. संध्याकाळी, सूर्यास्त होताच, तीच बॅटरी रिफ्लेक्टरमध्ये बसवलेल्या सर्किटला वीज पुरवते आणि रिफ्लेक्टरमधील एलईडी चमकू लागते म्हणजेच जळू लागते आणि विझू लागते. हायवेवर बसवलेले रिफ्लेक्टर अशा प्रकारे उजळतात. या रिफ्लेक्टरना वीज न मिळाल्यास ते सायकलच्या पॅडल्ससारखे दिसतील आणि प्रकाश सोडणार नाहीत.
हेल्मेट केवळ डोक्यासाठीच नाही तर डोळे आणि त्वचेसाठीही फायदेशीर :
हेल्मेट घातल्याने डोक्याचे रक्षण होते, हेल्मेट घालणे डोळे आणि त्वचेसाठीही फायदेशीर असते. नियम कितीही कडक असले तरी बहुतेक लोक हेल्मेट घालणे सन्मानाच्या विरुद्ध मानतात. हेल्मेट घालणे सुरक्षेच्या दृष्टिकोनातून चांगले असले तरी हेल्मेट घालण्याचे इतरही फायदे आहेत.
केवळ डोकेच नाही तर मणक्याचेही संरक्षण :
अमेरिकेतील विस्कॉन्सिन विद्यापीठाने केलेल्या संशोधनात असे म्हटले आहे की, अपघाताच्या वेळी हेल्मेट वापरल्याने केवळ तुमच्या डोक्याचेच नव्हे तर तुमच्या पाठीच्या कण्याचेही रक्षण होते. हेल्मेट घातल्याने गर्भाशयाच्या मणक्याला दुखापत होण्याचा धोका कमी होतो, असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. हेल्मेट घातले आणि अपघात झाला तर पाठीचा कणा फ्रॅक्चर होण्याची शक्यता कमी होते.
यूएस नॅशनल हायवे ट्रॅफिक सेफ्टी ॲडमिनिस्ट्रेशनच्या अंदाजानुसार, हेल्मेट परिधान केल्यास मेंदूला होणारी गंभीर इजा टाळता येते. संशोधन सह-लेखक पॉल एस. हेल्मेट घातल्याने सीएसआयचा धोका कमी होऊ शकतो, असे पेज सांगतात. तथापि, मागील अभ्यासात हे सिद्ध होऊ शकले नाही. मात्र या संशोधनात तज्ज्ञांनी एक हजाराहून अधिक रुग्णांच्या डेटाचा अभ्यास करून हा निष्कर्ष काढला आहे.
दुचाकी चालवताना हेल्मेट घातले तर ते डोळ्यांसाठीही चांगले असते, असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. हे डोळ्यांचे जोरदार वारा, धूळ, जंतू प्रदूषण इत्यादीपासून संरक्षण करते. याच्या मदतीने डोळ्यांचे संक्रमण बऱ्याच प्रमाणात कमी करता येते. वाहन चालवताना हेल्मेटची काच बंद ठेवल्याने डोळ्यांचे रक्षण होते. त्यामुळे डोळ्यांना कोणतीही वस्तू आदळत नाही. त्यात बसवलेली काच बंद ठेवल्याने जोराचा वारा, धूळ किंवा इतर कोणतीही वस्तू डोळ्यांवर पडत नाही आणि आपले डोळे सुरक्षित राहतात.
हेल्मेट घातल्याने कानांच्या आरोग्याचीही काळजी घेतली जाते. यामुळे, आपल्या कानापर्यंत पोहोचणारा मोठा आवाज मंदावतो, ज्यामुळे कानांच्या स्नायूंवर कोणताही वाईट परिणाम होत नाही. हेल्मेट न घातल्यास मोठा आवाज, धूळ इत्यादींमुळे कानाच्या स्नायूंना इजा होऊ शकते किंवा व्यक्ती बहिरेपणाची शिकारही होऊ शकते. हेल्मेट घातल्याने एकाग्र होण्यासही मदत होते. चेहऱ्यावर बसवलेले हेल्मेट थेट वाहन चालविण्यावर लक्ष केंद्रित करण्यास मदत करते.
जर आपण हेल्मेट घातले तर आपण आपल्या आजूबाजूच्या गोष्टींकडे लक्ष देत नाही. यामुळे लक्ष विचलित झाल्यामुळे अपघाताचा धोका लक्षणीयरीत्या कमी होईल. उन्हाळ्यात गाडी चालवताना हेल्मेट घातले तर तुमची त्वचा सूर्याच्या हानिकारक अतिनील किरणांपासून सुरक्षित राहते. यामुळे चेहऱ्यावर डाग, सुरकुत्या इत्यादींचा धोका कमी होतो.
हेल्मेट घालताना काही खबरदारी आवश्यक आहे :
हेल्मेट घालताना काही खबरदारी घेणे आवश्यक आहे. जर त्याचा आकार डोक्यापेक्षा मोठा असेल तर तो बदला. हेल्मेट सैल असेल तर अपघातावेळी ते डोक्यावरून उतरून डोक्याला गंभीर दुखापत होऊ शकते. ते परिधान केल्यानंतर, मलमपट्टी लावा. हेल्मेट घालताना डोक्यावर कापड बांधा, यामुळे संतुलन राखण्यास मदत होते. हेल्मेट वेळोवेळी धुत रहा. यामध्ये असलेल्या हानिकारक बॅक्टेरियामुळे डोके, डोळे आणि त्वचेला संसर्ग होऊ शकतो. दुसऱ्याचे हेल्मेट न वापरण्याचा प्रयत्न करा. वैयक्तिक वापरासाठी वेगळे हेल्मेट ठेवा.
